Profilaktyka raka gruczołu krokowego - USG doppler Ząbki Piotr Łebek
Menu główne:
Profilaktyka i wczesne wykrywania raka gruczołu krokowego
U podstaw profilaktyki raka gruczołu krokowego leżą okresowo wykonywane porady lekarskie, badania laboratoryjne /określenie poziomu PSA/, badania obrazowe /usg/. Zmiany w sposobie odżywiania stwarzają nadzieję na zmniejszenie zapadalności na raka stercza i pomoc w procesie leczenia tej choroby. Wskazane jest zwiększone spożycie produktów roślinnych w szczególności soi i likopenu, produktów zawierających selen, witaminę E i D, ograniczenie spożycia tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, a także zwiększenie aktywności fizycznej.
Diagnostyka nowotworu prostaty składa się z kilku elementów, stosowanych przez lekarzy w zależności od stanu pacjenta.
Podstawowym badaniem, wykonywanym najczęściej przez urologa, ale także internistę lub lekarza rodzinnego, jest badanie per rectum. Pozwala ono ocenić, czy gruczoł krokowy ma prawidłowe rozmiary
i kształt, co lekarz wyczuwa przy lekkim ucisku palcem. Ta prosta i bezbolesna metoda pozwala wykryć zmiany wyczuwalne poprzez torebkę gruczołu krokowego, takie jak stwardnienia czy grudki. Badanie per rectum w 70-80% przypadków pozwala na stwierdzenie twardych guzków zlokalizowanych w obrębie prostaty.
Diagnostyka nowotworu prostaty składa się z kilku elementów, stosowanych przez lekarzy w zależności od stanu pacjenta.
Podstawowym badaniem, wykonywanym najczęściej przez urologa, ale także internistę lub lekarza rodzinnego, jest badanie per rectum (ang. DRE – digital rectal exam). Pozwala ono ocenić, czy gruczoł krokowy ma prawidłowe rozmiary i kształt, co lekarz wyczuwa przy lekkim ucisku palcem. Ta prosta i bezbolesna metoda pozwala wykryć zmiany wyczuwalne poprzez torebkę gruczołu krokowego, takie jak stwardnienia czy grudki. Badanie per rectum w 75% przypadków pozwala na stwierdzenie twardych guzków zlokalizowanych w obrębie prostaty. Dodatkowo lekarz zleca także badania moczu i krwi pacjenta.
Ocenę poszczególnych elementów układu moczowo-płciowego można także przeprowadzić poprzez badanie USG przez powłoki brzuszne wykonane przez urologa. USG przez powłoki brzuszne nie ma wartości diagnostycznej w badaniu gruczołu krokowego, natomiast może służyć ocenie rozprzestrzenienia choroby (np. zajęcie węzłów chłonnych).
Kolejnym, bardzo ważnym badaniem, stosowanym w diagnostyce raka gruczołu krokowego jest pomiar stężenia PSA we krwi. Badanie to powinno być wykonane nie wcześniej niż 48 godzin po badaniu per rectum.
PSA – jest specyficznym antygenem sterczowym, wytwarzanym przez komórki nabłonkowe prostaty. Jeśli wyniki PSA wykazują stężenie powyżej 4 ng/ml krwi – niezbędna jest dalsza diagnostyka, nawet wówczas, gdy wielkość guza jest tak mała, że uniemożliwia jego wykrycie w trakcie badania per rectum. Wprawdzie wzrost stężenia PSA w surowicy może być również następstwem łagodnego rozrostu lub zapalenia stercza, jednak stwierdzenie nieprawidłowej wartości PSA jest sygnałem do podjęcia badań, mających na celu wykrycie raka stercza. Ponieważ ta forma badania nie jest do końca miarodajna (ok. 15% mężczyzn cierpiących na raka stercza ma prawidłowe stężenie PSA), lekarze zazwyczaj zlecają jako badania dodatkowe ultrasonografię przezodbytniczą i następnie biopsję prostaty. U młodych mężczyzn, zwłaszcza tych, których najbliżsi krewni zachorowali na raka prostaty, sygnałem do dalszych badań może być nieprawidłowość w badaniu przezodbytniczym lub nawet niewielki (poniżej 2 ng/ml) wzrost PSA.
Ultrasonografia polega na ocenie wielkości obrysu i struktury gruczołu krokowego. USG obok badania per rectum i pomiaru stężenia PSA jest jedną z najważniejszych metod stosowanych w diagnostyce raka gruczołu krokowego.
Postępowaniem pozwalającą jednoznacznie potwierdzić rozpoznanie raka gruczołu krokowego jest biopsja. Biopsję stercza wykonuje się wtedy gdy, wynik badania gruczołu krokowego palcem przez odbytnicę nasuwa podejrzenie raka i (lub) jeśli stężenie PSA w surowicy jest zwiększone. Na podstawie biopsji wykrywa się obecność komórek nowotworowych i określa stopień ich złośliwości.
Stopień złośliwości komórek pobranych w trakcie wykonywania biopsji ustala się na podstawie tzw. skali Gleasona.
Jako uzupełnienie diagnostyki raka prostaty wykonuje się również tomografię komputerową i rezonans magnetyczny. Tomografię stosuje się szczególnie przy niejasnym obrazie uzyskanym na USG. Rezonans magnetyczny jest jeszcze dokładniejszym badaniem, umożliwiającym zebranie informacji o wielkości, kształcie i dokładnej lokalizacji zmian chorobowych. Obydwa badania służą do określenia stopnia zaawansowania raka prostaty, w szczególności oceny zajęcia przez chorobę węzłów chłonnych oraz występowania przerzutów odległych.
Jeśli pojawia się podejrzenie przerzutów nowotworowych do kości, najczęściej trzonów kręgów kręgosłupa miednicy lub żeber, wykonuje się scyntygrafię kości. Badanie to polega ona na dożylnym podaniu izotopu promieniotwórczego tzw. znacznika i obserwowaniu przy pomocy detektora miejsc w kościach, w których znacznik ten gromadzi się w dużych ilościach.
